De Klimaatspagaat

Actie 4

Maak Klimaatverantwoorde Kledingkeuzes

We lopen er tegenwoordig allemaal graag kek bij in onze nieuwe onesie, sweatpants, huispak of naveltruitje, maar daar staat wel een flinke klimaatimpact tegenover. Door de coronacrisis wordt er dit jaar minder kleding verkocht dan in voorgaande jaren, (*1) maar onder normale omstandigheden is de kledingindustrie booming business. Dit komt vooral door de zogenaamde ‘fast fashion’. Kleding die in grote getalen geproduceerd wordt in met name ontwikkelingslanden, zoals Bangladesh en India. Fast fashion kleding is meestal relatief goedkoop geprijsd, omdat arbeiders die de kleding maken, werken tegen lage lonen in vaak erbarmelijke omstandigheden. De bekendste fast fashion brands die we hier in Nederland kennen, zijn H&M, Zara en Primark.

Om kleding te kunnen produceren is veel energie nodig, wat zeker in ontwikkelingslanden vrijwel uitsluitend komt uit fossiele brandstoffen. Zo is er energie nodig om gewassen te verbouwen, zoals bij katoen, of om stallen en schuren te verwarmen, zoals bij leer en wol. Bij het winnen van synthetische vezels, zoals nylon en polyester, is er olie nodig. Verder is er ook energie nodig voor de fabrieken waar kledingstoffen worden gemaakt.

Van alle kledingstoffen hebben zijde en wol verreweg de grootste klimaatimpact. Wol komt voornamelijk van schapen en zoals je in de vorige aflevering kon horen, zijn schapen herkauwers. Herkauwers hebben een negatieve impact op het klimaat, omdat ze in grote mate bijdragen aan de methaanuitstoot en omdat het houden van schapen ontzettend veel water en ruimte kost. Daarnaast worden vaak ook chemische bestrijdingsmiddelen gebruikt in de productie van wol om bijvoorbeeld ongedierte tegen te gaan. Chemische bestrijdingsmiddelen zijn niet alleen een gevaar voor de gezondheid, maar ook voor het milieu, omdat het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen bijdraagt aan insectensterfte en daarmee een bedreiging vormt voor de biodiversiteit en het ecosysteem.

Zijde wordt gemaakt van rupsen en heeft een negatieve klimaatimpact, omdat het een zeer inefficiënt proces is om zijde te produceren. Er is bijvoorbeeld 100 kilogram rupsenvoer nodig om 9 kilo cocons te produceren, waarvan één kilo zijde gemaakt kan worden. Tevens kost het telen van rupsenvoer, wat vooral bestaat uit moerbeiblaadjes, ook enorm veel water. (*2) Ik zou nog een uur kunnen praten over de milieu- en klimaatimpact van iedere kledingstof, maar dat wil ik je niet aandoen. Daarvoor verwijs ik je met liefde naar de website van Milieu Centraal. Daar vind je een mooi overzicht van de impact per kledingstof.

Zoals gezegd is de kledingindustrie mede door de komst van fast fashion onder normale omstandigheden booming business. Twee jaar geleden importeerden we in Nederland alleen al meer dan 213 miljoen katoenen shirts en overhemden uit voornamelijk ontwikkelingslanden, wat 2,5 keer meer was dan in 1998. (*3) Het aantal fysieke kledingwinkels is in Nederland de afgelopen 7 jaar weliswaar afgenomen, maar het aantal online kledingwinkels is over diezelfde periode juist explosief gestegen waardoor het totaal aantal kledingwinkels met ongeveer 20% is toegenomen. (*4) Om kleding naar Nederland te krijgen en de winkels en magazijnen te bevoorraden, is een heleboel vlieg- en vrachtverkeer nodig, wat een hoop CO₂-uitstoot met zich meebrengt.

Meer dan 60% van alle kleding die gemaakt wordt, bevat microplastic. Dit zijn hele kleine deeltjes plastic, die zo minuscuul zijn dat als je je kleding wast, wasmachines en waterzuiveringsbedrijven deze er niet helemaal uit kunnen filteren. Hierdoor komt een deel van het microplastic uiteindelijk via het afvalwater terecht in onze oceanen. Dat draagt niet alleen bij aan de plastic soep, maar ook aan plastic poep, (*5) want vissen kunnen deze minuscule deeltjes binnenkrijgen en jij vervolgens ook weer, als die vis eindigt op je bord. Yummie!

Om je een idee te geven hoe groot de klimaatimpact van onze kleding is, onder normale omstandigheden kopen we in Nederland ongeveer 46 kledingstukken per persoon per jaar (*6). Als we allemaal één kledingstuk per jaar minder zouden kopen dan heeft dat nog meer impact dan wanneer heel Rotterdam een jaar lang vegetarisch zou eten. Kopen we allemaal drie kledingstukken minder per jaar dan bespaart dat net zoveel CO₂-uitstoot als wanneer ruim 2 miljoen Nederlanders een jaar lang vegetarisch zou eten. (*6)

We gooien in Nederland ook ongeveer 40 kledingstukken per persoon per jaar weg. Meer dan de helft daarvan eindigt bij het grofvuil en komt uiteindelijk in de afvalverbrandingsoven terecht. (*7) Dat is slecht voor het klimaat, omdat veel kleding tegenwoordig wordt gemaakt van synthetische stoffen en het plastic bevat. Als we synthetische stoffen verbranden worden broeikasgassen als methaan uitgestoten, die vervolgens in de atmosfeer terechtkomen en bijdragen aan de verdere opwarming van de aarde.

In plaats van je kleding bij het grofvuil te zetten, kun je overwegen om je kapotte kleding te repareren. Tegenwoordig vind je op YouTube genoeg tutorials hoe je dat zelf kunt doen. Lukt het je desondanks niet, dan kun je je kleding altijd naar een kleermaker bij jou in de buurt brengen.

Ben je toch uitgekeken op je kleding en is het nog steeds van redelijke kwaliteit dan kun je misschien een van je vrienden blij maken met je oude kleding of een kledingruil organiseren. Je kunt je kleding ook online verkopen via bijvoorbeeld Marktplaats, United Wardrobe, Vinted, Designer Vintage, The Next Closet of je kunt je kleding aan een tweedehandszaak bij jou in de buurt verkopen. Daarmee maak je niet alleen iemand anders blij, maar ook het klimaat.

Als je je kleding niet verkocht krijgt op of aan verkoopsites, of aan een tweedehandszaak, dan heb je nog drie andere opties. De eerste optie is je kleding weggeven aan een liefdadigheidsinstelling of kringloopwinkel. Op ReShare.nl vind je het dichtstbijzijnde inleverpunt van het Leger des Heils in jouw omgeving. De tweede optie is je kleding deponeren in een textielcontainer bij jou in de buurt. Op de website van textielinzamelaar Sympany vind je eenvoudig een van de 2.000 dichtstbijzijnde textielcontainers. De derde optie is je kleding afleveren bij de Milieustraat in jouw gemeente. Ook je kapotte kleding die bijvoorbeeld niet gerepareerd kan worden, kun je inleveren in een textielcontainer of bij de Milieustraat.

Helaas komt maar een klein deel van de kleding die we inleveren bij een liefdadigheidsinstelling, kringloopwinkel, textielcontainer of bij de Milieustraat ook echt terecht bij de minderbedeelden in Nederland, of komt het in een kringloopwinkel te hangen. Dit komt onder andere omdat mensen huishoudelijk restafval in de textielcontainers gooien en omdat de kwaliteit van kleding, met name door de populariteit van fast fashion, de afgelopen jaren flink achteruit is gegaan. (*8) Daarom is veel van de ingeleverde kleding helaas niet draagbaar of niet verkoopbaar. (*9) Een ander deel van de ingeleverde kleding, zoals bijvoorbeeld kapotte kleding, wordt in Nederland gerecycled tot onder andere poetslappen en isolatiemateriaal. Ook wordt het gebruikt als grondstof voor bijvoorbeeld dekens en vloerbedekking. Kleding die volledig onbruikbaar is, omdat er bijvoorbeeld restafval in de textielcontainers is bijgegooid, eindigt helaas alsnog in de afvalverbrandingsoven. (*6+*8) Gebruik daarom NOOIT de textielcontainer als restafvalbak.

Het overgrote deel van alle gebruikte kleding dat wordt ingeleverd bij een liefdadigheidsinstelling, kringloopwinkel, textielcontainer of bij de Milieustraat wordt in balen verkocht aan landen in Oost-Europa, Azië en Afrika. (*10) Nederland is binnen Europa een van de grootste exporteurs van gebruikte kleding naar het buitenland. (*11) In het buitenland komt bruikbare kleding uiteindelijk terecht in tweedehandswinkels of op marktkramen. Kapotte kleding wordt gerecycled tot bijvoorbeeld poetslappen en isolatiemateriaal of het wordt ook gebruikt als grondstof voor onder andere dekens en vloerbedekking. (*12) De kleding die in het buitenland niet verkocht wordt in tweedehandswinkels of op marktkramen wordt helaas soms ook gedumpt, gestort of verbrand. (*13)

Een ander probleem is dat er steeds minder wordt betaald voor de balen kleding aan het buitenland. Dit komt, buiten dat de kwaliteit van kleding achteruit is gegaan de afgelopen jaren, omdat het kledingaanbod steeds groter wordt en we steeds sneller en steeds meer kleding weggooien. (*8) Inzamelingsbedrijven zoals ReShare en Sympany bekostigen met de verkoop van de balen kleding aan het buitenland hun eigen werkzaamheden, maar omdat de waarde daalt, wordt er steeds meer verlies geleden. (*14)

Daarnaast zitten veel Afrikaanse landen eigenlijk helemaal niet meer te wachten op onze kleding. De kledingproductie in hun eigen land komt namelijk hierdoor niet van de grond, omdat de eigen kledingproductie niet kan concurreren met de grote hoeveelheden goedkope kleding die wij naar deze landen verschepen. Daarom dreigden een paar jaar geleden verschillende Afrikaanse landen, zoals Rwanda, Kenia, Tanzania, Nigeria en Oeganda met importverboden en invoerheffingen op kleding uit Westerse landen zoals Nederland. De Verenigde Staten, de grootste exporteur van gebruikte kleding, dreigde als antwoord daarop met het intrekken van allerlei handelsvoordelen. Sommige Afrikaanse landen zoals Rwanda hielden voet bij stuk, maar veel Afrikaanse landen trokken uiteindelijk toch hun keutel in. Zodoende kan er voorlopig in ieder geval nog steeds gebruikte kleding geëxporteerd worden naar veel landen in Afrika. (*15)

Misschien vraag je je af of we onze kleding niet kunnen recyclen tot nieuwe kleding? Dat zou inderdaad een duurzamere oplossing zijn, maar dat gebeurt helaas nog te weinig. Dit komt omdat recyclen vaak nog te duur is. Het gebruiken van nieuwe stoffen is namelijk goedkoper dan het gebruiken van gerecycled materiaal. Verder bestaat veel kleding tegenwoordig uit een combinatie van verschillende kledingstoffen. Door bijvoorbeeld katoen te combineren met een goedkopere synthetische stof kan de prijs van kleding omlaag, alleen maakt dat recyclen wel een stuk lastiger. Ook houd je vaak te kleine stukjes stof over om een nieuw kledingstuk van te kunnen maken. Tenslotte staan een hoop innovaties op het gebied van kledingrecycling op dit moment nog in de kinderschoenen en is het aanbod van gebruikte kleding simpelweg te groot. (*16)

Daarom is het repareren, weggeven, verkopen of ruilen van je oude kleding op dit moment het beste antwoord om de steeds groter wordende berg kledingafval terug te dringen. Want als de kledingberg blijft groeien, de waarde van gebruikte kleding verder terug blijft lopen, afzetmarkten onze gebruikte kleding wel massaal besluiten te boycotten en er nog onvoldoende duurzame alternatieven zijn om onze kleding te recyclen tot nieuwe kleding, dan zit er uiteindelijk niets anders op dan hele bergen kleding de afvalverbrandingsovens in te sturen. (*17).

Als repareren, weggeven, verkopen of ruilen niet lukt is het nog steeds beter om je kleding af te leveren bij een liefdadigheidsinstelling, kringloopwinkel, textielcontainer of de Milieustraat dan je kleding bij het grofvuil te zetten. Ook al krijgt niet alle kleding daadwerkelijk een tweede leven, als je je kleding bij het grofvuil zet, weet je in ieder geval zeker dat het in de afvalverbrandingsoven eindigt, en daarmee bijdraagt aan de verdere opwarming van de aarde.

Een andere manier om de groeiende berg kledingafval kleiner te maken, is door te consuminderen en alleen kleding te kopen die je ook daadwerkelijk draagt. Dat klinkt misschien logisch, maar de gemiddelde Nederlander heeft ongeveer 173 kledingstukken in zijn of haar kledingkast hangen, waarvan zo’n 50 kledingstukken een jaar lang niet is gedragen. (*7) Als je kleding koopt, is de klimaatimpact het kleinst als je gaat voor tweedehands of vintage kleding. We hebben in Nederland tegenwoordig veel opties binnen verschillende prijsklassen, denk onder andere aan de eerder genoemde ReShare Stores van het Leger des Heils, Marktplaats, United Wardrobe, Vinted, Designer Vintage en The Next Closet.

Ga je toch liever voor een nieuwe onesie, sweatpants of een nieuw naveltruitje of huispak? Ga dan voor kledingmerken die hun kleding wél maken van gerecyclede materialen, of van natuurlijke stoffen, zoals hennep, tencel en linnen. Deze ‘sustainable fashion’ heeft een aanzienlijk mindere klimaatimpact dan de meeste ‘fast fashion’.

Op Project Cece vind je eenvoudig honderden ‘sustainable fashion’ merken en kledingwinkels verzameld op één website. Wil je met je kleding graag minder bijdragen aan de plastic soep en daarmee je plastic poep? Ga dan naar guppyfriend.com en koop de washing bag. Als je je kleding in deze waszak wast, wordt een deel van het microplastic tegengehouden zodat er uiteindelijk minder plastic in de oceanen terechtkomt. Dit is helaas niet hét antwoord op het plastic probleem, aangezien de waszak niet alle microplastics tegenhoudt, maar het draagt in ieder geval bij aan een vermindering van de plastic soep in de oceanen. (*18)

Twijfel je nog of je favoriete kledingmerk wel echt duurzaam is? Kijk dan op de website van Good On You. Hier vind je een overzicht hoe je favoriete kledingmerk scoort op het gebied van milieu, mensenrechten en dierenwelzijn. Tenslotte wordt ook steeds meer kleding voorzien van zogenaamde duurzame keurmerken. Als je wilt weten of het keurmerk wel echt zo duurzaam is als dat er gezegd wordt, kijk dan op keurmerkenwijzer.nl. Op deze website vind je hoe een keurmerk werkelijk scoort op het gebied van mens, dier, milieu, controle en transparantie.

Ik hoop dat deze tips je kunnen helpen met het inrichten van een klimaatvriendelijke kledingkast, zodat het niet in je koude kleren gaat zitten…

De Klimaatspagaat

info@deklimaatspagaat.nl